Jak wytłumaczyć dziecku samobójstwo matki?

Dla każdego dziecka, niezależnie od wieku, rozłączenie z matką jest powodem do bolesnych przeżyć. Śmierć matki spowodowana przez samobójstwo może mieć jeszcze boleśniejszy i bardzo niebezpieczny dla wrażliwej psychiki dziecka efekt. Najważniejszą kwestią jest właściwe wsparcie w tym trudnym okresie. To w jaki sposób zostanie ono okazane, będzie miało niebagatelny wpływ na przeżywanie żałoby i godzenie się ze stratą. Dzieci na szczęście są bardzo odporne – podczas gdy samobójstwo matki nigdy nie przestanie być dla nich ważnym wydarzeniem – z właściwą pomocą mogą odzyskać zdrowie emocjonalne i witalność.

Przechodzenie traumy

Kiedy dzieci doświadczają nagłej śmierci rodzica, przechodzą przez to, co nazywane jest głębokim żalem – traumą. Samobójstwo jest nie jest tylko trudną do zaakceptowania rzeczą; wywołuje skomplikowany emocjonalnie proces, który zachodzi w psychice dziecka. Im mniejsze dziecko, tym łatwiej mu oswoić się ze stratą. Maluchowi nie trzeba wyjaśniać przyczyny śmierci mamy. Jeśli zajdzie potrzeba, można podzielić się z nim szczegółami tego wydarzenia kiedy będzie starsze i gotowe emocjonalnie na przyjęcie tej bolesnej informacji.

W przypadku samobójstwa, starsze dzieci mogą odczuwać uczucia takie jak: zaprzeczenie, złość, niedowierzanie i żal do drugiego z opiekunów. Dziecko, które wie, że jego matka odebrała sobie życie może czuć się opuszczone, obwiniać siebie i otoczenie za to co się stało. Starsze, bardziej świadome dzieci mogą próbować „blokować” w sobie emocje, starając się nie poruszać tego tematu i próbować odwodzić swoje myśli od zmarłej.

Najważniejsze jest pozwolenie i pomoc dziecku na przeżycie żałoby. Jest to okres, który przynosi ukojenie i oczyszczenie. Warto pozwolić dziecku na smutek i ból. Dzieci zapamiętać rodzica, którego stracili jako kochającą osobę, pomimo jej wad.

Czy wprowadzać dziecko w szczegóły?

Samobójstwo rodzica , generuje w dziecku takie uczucia jak: przerażenie, gniew, wstyd, dezorientację i poczucie winy – wszystkie emocje, które są wyjątkowo przytłaczające. Największym zagrożeniem dla zdrowia emocjonalnego dziecka jest niemożność lub zachęta do wyrażania tych uczuć i zrozumienia, co się stało. Kiedy matka popełnia samobójstwo z powodu depresji, nałogu itp. starszemu dziecku, można wyjaśnić, ze było to spowodowane chorobą psychiczną, zaburzeniami, na które nie miała wpływu.

Warto podkreślić, że na tę sytuację nikt nie miał wpływu. Określenie „starsze dziecko” dotyczy nastolatków i młodych, lub już dorosłych ludzi. Dzieciom w wieku przedszkolnym i szkolnym warto jednak oszczędzić szczegółów śmierci ich mamy. Nie można jednak kłamać, lepiej jest określić tę sytuację mianem „nieszczęśliwego wypadku” lub jeśli samobójstwo było spowodowane depresją – choroby.

Wspieranie dzieci

Po stracie któregoś z rodziców dzieci potrzebują ogromu uwagi i wsparcia. Po pierwsze, wymagają prostych odpowiedzi na swoje pytania. Muszą wiedzieć, że ich uczucia są akceptowalne. Gniew na matkę lub ojca, który popełnił samobójstwo, jest normalny i nie oznacza to zdrady uczuć, które się do nich żywiło. Jeśli osoba, która zmarła, była przez długi czas chora psychicznie lub uzależniona od alkoholu, narkotyków bądź leków, dziecko może odczuwać ulgę po jej śmierci – to również należy uszanować. Czas i wsparcie otoczenia pomaga dzieciom w powrocie do normalnego życia – powrotu do szkoły, swojej codziennej rutyny i dotychczasowych zajęć.

Kiedy należy martwić się o dziecko?

Zazwyczaj, dziecko powinno „wrócić do siebie” po około miesiącu od traumatycznego wydarzenia. Niemniej jednak psychika dziecka nie działa według określonych schematów – czasem przeżywanie żałoby może trwać nieco dłużej. Jeśli smutek dziecka i wycofanie się z normalnej aktywności nie znikają z czasem i zaczynają powodować nietypowe dotąd zachowania – odmowę pójścia do szkoły, zmiany nawyków snu, zmniejszenie apetytu, drażliwość – mogą być powodem do niepokoju.

Największym sygnałem, który może zwrócić uwagę na pewne nieprawidłowości w stanie psychicznym dziecka jest zaburzony stosunek do pamięci ukochanej osoby. Może to obejmować unikanie miejsc lub sytuacji, które mogą przypominać dziecku zmarłego rodzica, odrętwienie emocjonalne lub wybiórczą amnezję dotyczącą traumatycznej straty. Z drugiej strony może to przejawiać się jako natrętne myśli o wydarzeniu. Wszystkie one przeszkadzają w procesie tworzenia wspomnień rodzica, które są częścią zdrowego procesu żałoby. Dzieci, którym brakuje silnych sieci wsparcia – zarówno w rodzinie, jak iw całej społeczności – cierpią bardziej. W takich sytuacjach, konieczne może okazać się wsparcie psychologa dziecięcego.

Najważniejszą rzeczą, o której należy pamiętać, jest to, że antidotum na traumatyczny żal jest uczciwość i pełne miłości wsparcie oraz próby dalszego tworzenia rodziny w jej najsilniejszej możliwej formie.

Autor: Tomasz Walczyk