Art. 33. Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej stanowi, iż kobiety i mężczyźni mają równe prawa w życiu społecznym, politycznym, gospodarczym i rodzinnym. Bardzo często słyszymy o dyskryminacji kobiet, o tym, że ich zarobki stanowią ułamek zarobków mężczyzn czy o dyskryminacji na rynku zatrudnienia („Nie zatrudnię Pani, bo to stanowisko dla mężczyzn”). Co jednak z dyskryminacją mężczyzn przed sądami opiekuńczymi, które według wielu wciąż ma miejsce?
Zmartwiony czytelnik
Niedawno zgłosił się do mnie czytelnik – ojciec dwójki dzieci, który właśnie rozstał się ze swoją partnerką i stracił faktyczny kontakt z dziećmi oraz wpływ na ich wychowanie. Jak twierdzi, był to kilkunastoletni związek nieformalny, mimo tego mieszkali razem oraz wspólnie wychowywali swoje dzieci. W ostatnim czasie jednak stracił on pracę oraz zaczął mieć problemy z alkoholem, co doprowadziło do licznych kłótni i sporów. Kilkakrotnie interweniowała policja, jednak nigdy nie doszło do rękoczynów. Natomiast wyniki dzieci w szkole uległy znacznemu pogorszeniu, nauczyciele zaczęli skarżyć się na ich rozkojarzenie, a także częste nieobecności na lekcji. Co w takiej sytuacji można zrobić? Tego dowiecie się właśnie z tego artykułu.
Od strony prawnej
W przedstawionym stanie faktycznym nie doszło do zawarcia małżeństwa między ojcem a matką dzieci, a więc nie zachodzi domniemanie pochodzenia dziecka od męża matki. W takiej sytuacji musi dojść do uznania ojcostwa. Dochodzi tutaj do złożenia oświadczenia wiedzy przed właściwym organem, którym może być kierownik urzędu stanu cywilnego, właściwy sąd opiekuńczy, konsul oraz w szczególnych wypadkach inne podmioty. Matka musi takie uznanie potwierdzić – jeśli tego nie zrobi, ojcu przysługuje powództwo o ustalenie ojcostwa , a o jego uznaniu zdecydują odpowiednie badania DNA. Wtedy ojcu przysługują prawa rodzicielskie na równi z matką, jednakże na gruncie art. 107. Kodeksu Rodzinnego i Opiekuńczego sąd może ograniczyć prawa do opieki jednemu z rodziców, jeżeli wymaga tego dobro dziecka .
Jeśli sąd otrzyma porozumienie obojga rodziców w formie pisemnej porozumienie o wykonywaniu opieki rodzicielskie może tą władzę obojgu rodzicom pozostawić. Jednakże, aby takie porozumienie miało szanse zaistnieć, rodzice muszą być zdolni do porozumienia się, co wobec konfliktów towarzyszących rozstaniu staje się opcją wyłącznie hipotetyczną. W przypadku, gdy nie dochodzi do rozwodu, w którym sąd orzeka również o prawach rodzicielskich jak w przedstawionym powyżej przypadku, pozostaje powództwo o ustalenie zakresu praw rodzicielskich i sposobie ich wykonywania, w którym to sąd rozstrzygnie kwestie sporne.
Co natomiast z dyskryminacją, o której pisałem na początku? Głównym jej przejawem kiedyś było nagminne przyznawanie przez sądy opiekuńcze wyłącznych praw do opieki nad dziećmi matkom. Jeszcze w 2015 roku odsetek matek z wyłącznym prawem opieki nad dziećmi po rozwodach wynosił około 55%, natomiast w 2017 tylko, albo aż poniżej 40%. Tendencja jest korzystna dla mężczyzn, jednakże w dalszym ciągu istnieje pewna nierównowaga. Pytanie, z czego ona wynika? Sąd, ustalając zakres i sposób sprawowania opieki, przede wszystkim bierze pod uwagę dobro dziecka, będące jedną z nadrzędnych zasad rządzących KRiO.
Przed sądem należy więc udowodnić, iż dla dziecka dobre będzie to, aby dziecko ten kontakt utrzymywało. Na niekorzyść zawsze będzie przemawiać ewentualne karanie ojca, w szczególności za przemoc w rodzinie bądź też problemy z alkoholem lub narkotykami. Dlatego bardzo duże znaczenie ma tutaj, w jaki sposób przebiegł związek, czy to formalny czy też nie. Warto zaznaczyć, że jeśli mężczyzna miał problemy z alkoholem, przy ustalaniu opieki nad dzieckiem bardzo korzystnym będzie, jeśli wcześniej zacznie on uczęszczać na terapię.
Jak postąpić?
Co więc powinien zrobić czytelnik, który zgłosił się po poradę? Przede wszystkim musi wiedzieć, że nic jeszcze nie jest stracone. Ze względu na brak formalnego związku, a co za tym idzie, faktu dokonania rozwodu, kwestia opieki nad dziećmi nie została prawnie rozstrzygnięta. Aktualnie pełnię praw mają wciąż oboje rodzice. Naturalnym jednak jest, że matka prędzej czy później zwróci się do odpowiedniego organu o ograniczenie praw rodzicielskich ojca. Co powinien on w takiej sytuacji zrobić? Na pewno musi jak najszybciej zadbać o to, by mieć stabilną pracę, która pozwoli utrzymać mu się na godnym poziomie, dodatkowo, jeśli wcześniej występowały problemy z alkoholem oraz kłótnie, warto aby zapisał się na spotkania klubu anonimowych alkoholików bądź udał się na odwyk.
W dobrej sytuacji postawi go również zaangażowanie się w życie miejscowej społeczności, udzielanie się jako wolontariusz itp. Wszystkie te działania powinny zminimalizować szansę na to, by prawa rodzicielskie ojca zostały ograniczone w jakikolwiek znaczący sposób. Dodatkowo dzięki ustaleniu przez sąd czasu, jaki dzieci będą spędzać zarówno z matką, jak i ojcem, zniwelowane zostanie ryzyko sytuacji, w której jeden rodzic nie miałby z nimi fizycznego kontaktu przez dłuższy okres czasu.
Tomo
Po prostu nie do wiary jak traktuje sie ojcow . Zawsze ojciec jest winny wszystkiemu . Jesli matka siega po alkohol to jego wina , i ona ma depresje ” , jesli go zdradzila to jego wina , bo nie odpowiednio ja romansowal , jesli stracil prace to tez jego wina , bo sie nie.za.bardzo staral itd itp . Lista jest dluga .. Czy jest jeszcze bardziej niesprawiedliwy kraj dla ojcow na tym swiecie ? Tutaj uwaza sie ze lepsza jest najgorsza matka ,niz najlepszy ojciec ” Naprawde ?? Panie Boze chron pokskie dzieci i ich ojcow
Jak widać sytuacja ojców wciąż nie jest najlepsza, ale wszystko idzie w dobrym kierunku. To bardzo dobrze, że zmienia się ludzka mentalność, jeszcze nie tak dawno twierdzono, że to matka ma wychowywać dzieci, ojciec natomiast pracować. Odchodzenie od tego typu teorii nie tylko zwiększy szanse na to, że to ojciec będzie wychowywał dziecko, ale również da pozytywny bodziec ze strony społeczeństwa.