Czym jest zgaga? Jak skutecznie walczyć z tym palącym problemem?

Kiedy pojawia się uczucie palenia w przełyku, chętnie pijemy mleko, by poczuć ulgę, albo odwiedzamy aptekę, by kupić coś na zgagę. Skąd w ogóle bierze się to nieprzyjemne uczucie i jak należy z nim walczyć?

W związku z refluksem kwasowym pojawiają się pewne typowe, charakterystyczne objawy. To odczuwalne uczucie pieczenia w przełyku i ból w klatce piersiowej. Takie objawy określane są jako zgaga. Wiemy już, że winowajcom zgagi jest refluks kwasowy. Pojawia się on, gdy soki trawienne (treść żołądkowa) cofają się do przełyku. Za cofanie się treści żołądkowej odpowiada nieprawidłowo funkcjonujący dolny zwieracz przełyku, który nie zostaje zamknięty i nie zatrzymuje jedzenia w żołądku. Z tego powodu dochodzi do podrażnienia nabłonka przełyku, a objaw określany jest powszechnie jako palenie w przełyku.

Jeśli z refluksem kwasowym mamy do czynienia sporadycznie i nie towarzyszą temu inne dodatkowe symptomy, nie ma powodów do niepokoju. Inaczej jednak jest w przypadku, gdy pojawia się zgaga wraz z innymi objawami. Może być to bolesne przełykanie, ból brzucha, dyskomfort trawienny (wzdęcia), suchy kaszel. O chorobie refluksowej można mówić, gdy objawy te przejawiają większą częstotliwość. Sporadycznie pojawiająca się zgaga nie musi oznaczać choroby refluksowej.

Mechanizm powstawania zgagi został już opisany. Duże znaczenie w nim ma kwas cofający się z żołądka do przełyku. Nie bez znaczenia pozostaje także kwas zawarty w pożywieniu. Zgagę mogą wywołać:

Większość domowych sposobów na zgagę zapewnia jedynie doraźne, krótkotrwałe działanie i zapewnia chwilową ulgę od nieprzyjemnego uczucia palenia w przełyku. Mleko na zgagę nie jest wskazane, choć króluje przeciwne przekonanie i wiele osób praktykuje tę metodę. Picie mleka stymuluje żołądek do zwiększonej produkcji kwasu żołądkowego. Chodzi o to, by wyeliminować czynniki odpowiedzialne za pobudzanie kwasu solnego w żołądku.

Niekorzystnie działają tutaj potrawy kwaśne, z dużą ilością tłuszczu. Pokarmy tłuste pobudzają wydzielanie hormonów z rodziny hormonów peptydowych (zwłaszcza cholecytokininy), które zmniejszają napięcie mięśnia zwieracza przełyku. Napoje zawierające kofeinę mogą wywołać zgagę, gdyż ten naturalny energetyk wykazuje podobne działanie do histaminy, zwiększając wydzielanie żołądkowe. Owoce cytrusowe powodują zakwaszenie. Mięta, melisa, koper to zioła, które osłabiają napięcie dolnego zwieracza przełyku.

Sięgając po nieodpowiednie produkty, sami możemy sobie zaszkodzić i przyczynić się do pojawienia się zgagi.

Zgagę można eliminować domowymi sposobami, a tych, które zapewniają satysfakcjonujące efekty, jest co najmniej kilka. Pieczenie w układzie pokarmowym złagodzą niektóre zioła. Może być to napar z lipy, siemię lniane. Dobrą naturalną miksturą będzie łyżeczka miodu z łyżeczką octu jabłkowego.

W diecie przy powtarzającym się refluksie kwasowym powinny dominować potrawy lekkostrawne, zwłaszcza takie, które zwiększą ciśnienie w dolnym zwieraczu przełyku. Zaleca się wprowadzenie pokarmów wysokobiałkowych (drób, chude ryby). Powtarzający się refluks kwasowy powinien skłonić do wizyty u lekarza oraz stanowić podstawę do dalszej diagnozy w kierunku choroby refluksowej.

Funkcje zwieracza przełyku mogą upośledzać niektóre przyjmowane leki. Takie działanie ma stosowanie zwłaszcza tak popularnych niesteroidowych leków przeciwzapalnych.

W wielu przypadkach zasadna jest terapia farmakologiczna. Zaleca się jej wprowadzenie po odpowiednim rozpoznaniu problemu przez specjalistę. Powszechnie dostępne są preparaty zawierające substancje zobojętniające kwaśną treść żołądka. Mogą być to środki z wapniem, glinem i magnezem. Dostępne są też leki mukoprotekcyjne, które osłaniają nabłonek przełyku, a przy tym neutralizują kwas solny. Takie środki farmakologiczne działają stosunkowo szybko, jednak ich działanie utrzymuje się najwyżej kilka godzin. Do tego mogą wystąpić działania niepożądane, których ryzyko zwiększa długotrwałe stosowanie. Silniejsze działanie wykazują leki wydawane z przepisu lekarza. Mowa tutaj o substancjach hamujących wydzielanie kwasu solnego. Dodatkowo stosuje się preparaty wspomagające kurczliwość mięśni przewodu pokarmowego, by eliminować ryzyko cofania się treści żołądkowej.

Wśród dolegliwości ciążowych często wymienia się zgagę. Kiedy występuje ona na początku ciąży, jej pojawienie się wiązane jest ze zmianami hormonalnymi. Dolny zwieracz przełyku ulega rozluźnieniu na skutek progesteronu. Gdy zgaga utrudnia funkcjonowanie w późniejszym etapie ciąży, jest to natomiast efekt powiększającej się macicy, która zaczyna uciskać na żołądek. W efekcie obserwuje się przepchanie treści pokarmowej w kierunku przełyku. Zgaga w ciąży powinna być eliminowana zmianą diety. W tym przypadku nie zaleca się środków farmakologicznych.