Zaprzeczenie ojcostwa w świetle prawa

Wielu ojców stara się o prawne uznanie nie swojego dziecka, wielu zabiega o przyznanie opieki nad synem lub córką, gdy rozwód staje się faktem, ale bywa i tak, że mężczyzna musi bliżej zetknąć się z pojęciem zaprzeczenia ojcostwa. Oznacza to tyle, co udowodnienie, iż mężczyzna uznany wcześniej za prawnego ojca dziecka i wpisany w jego akt urodzenia, nie jest biologicznym ojcem. Aby móc tego dokonać, trzeba złożyć do sądu właściwego ze względu na miejsce zamieszkania pozew o zaprzeczenie ojcostwa.

Matka dziecka albo mężczyzna starający się o zaprzeczenie ojcostwa będą mogli to zrobić do 6 miesięcy po urodzeniu dziecka. Dziecko formalnie może zgłosić taki wniosek od chwili osiągnięcia pełnoletniości do czasu ukończenia 21 lat, zaś prokurator – w dowolnej chwili od dnia przyjścia na świat dziecka.

Podczas wyżej opisywanego postępowania trzeba wykazać, iż prawny ojciec nie jest biologicznym ojcem, przedkładając dowody, spośród których najbardziej wiarygodnym jest wynik testu DNA na ojcostwo.

Zaprzeczenie ojcostwa – właściwe terminy

Mąż matki nie będzie miał dużo czasu na zaprzeczenia ojcostwa. Pozew do sądu winien złożyć w ciągu 6 miesięcy, licząc od dnia, w którym dowiedział się o tym, że jego żona urodziła dziecko, jednak maksymalnie do osiągnięcia przez dziecko pełnoletniości.

Przykład 1

Mąż matki dziecka, które przyszło na świat 1 stycznia 2018 roku, dowiedział się o jego urodzeniu w dzień porodu. Wówczas pozew o zaprzeczenie ojcostwa winien złożyć najpóźniej 1 lipca tego samego roku.

Przykład 2

Żona i mąż od 5 lat pozostają w separacji i nie utrzymują ze sobą żadnych kontaktów. Niemniej jednak sąd nie orzekł o ich separacji. O tym, iż żona w maju 2017 roku urodziła córkę, mąż dowiedział się dopiero po 2 latach – 4 czerwca 2019 roku. Może on zatem złożyć pozew do sądu o zaprzeczenie ojcostwa najpóźniej do 4 grudnia 2019 roku, bowiem termin nie jest liczony od dnia narodzin, ale od dnia, w którym mąż się o nich dowiedział.

Kogo należy pozwać o zaprzeczenie ojcostwa?

Mąż matki winien złożyć do sądu pozew o zaprzeczenie ojcostwa przeciwko matce i dziecku. Jeśli matka zmarła, pozew powinien być złożony przeciwko samemu dziecku. Jeśli pozew o zaprzeczenia ojcostwa złożyła matka narodzonego dziecka, musi ona pozwać nie tylko męża, lecz także dziecko. Jeśli mąż zmarł, pozywa wyłącznie dziecko.

Jeżeli pozew o zaprzeczenie ojcostwa złoży pełnoletnie dziecko, to pozywa nie tylko męża matki, lecz także matkę. Jeśli matka zmarła, dziecko musi złożyć pozew przeciwko jej małżonkowi. Jeśli zmarł mąż matki, powództwo winno zostać wytoczone przeciwko kuratorowi, który został ustanowiony przez właściwy sąd opiekuńczy.

Lista osób uprawnionych do składania pozwu odnośnie zaprzeczenia ojcostwa nie obejmuje biologicznego ojca dziecka. Jeżeli zatem ani mąż matki, ani sama matka nie zamierzają zaprzeczać ojcostwu, ojciec biologiczny nic sam nie wskóra. Jedynym wyjściem będzie zwrócenie się o pomoc do prokuratury, która kierując się dobrem dziecka, może złożyć wspomniany wyżej pozew o zaprzeczenie ojcostwa. W tym przypadku nie obowiązują żadne terminy.

Choroba psychiczna, ubezwłasnowolnienie całkowite

Jeśli mąż matki został całkowicie ubezwłasnowolniony z powodu poważnej choroby psychicznej albo innego typu zaburzeń psychicznych, na które zapadł w okresie pozwalającym wytoczyć powództwo odnośnie zaprzeczenia ojcostwa, powództwo będzie mógł wytoczyć jego ustawowy przedstawiciel w terminie 6 miesięcy począwszy od dnia przyznania ustawowego przedstawiciela. Jeśli przedstawiciel dowiedział się o narodzinach dziecka później, przysługujący termin to 6 miesięcy od tego dnia.

Jeśli ustawowy przedstawiciel nie wytoczy powództwa odnośnie zaprzeczenia ojcostwa, może to zrobić mąż w ciągu 6 miesięcy po tym, jak zostanie uchylone ubezwłasnowolnienie. Jeśli mąż dowiedział się o narodzinach dziecka w późniejszym czasie, termin ten wynosi 6 miesięcy od tego dnia.

W przypadku gdy mąż matki dziecka zapadł na poważną chorobę psychiczną albo też innego typu zaburzenia o charakterze psychicznym do chwili wytoczenia sprawy o zaprzeczeniu ojcostwa i pomimo istnienia takich podstaw nie był całkowicie ubezwłasnowolniony, może wystąpić z wnioskiem o wytoczenie powództwa w ciągu 6 miesięcy od dnia ustania zaburzeń albo choroby, a jeśli wiadomość na temat narodzin dziecka dotarła do niego znacznie później – w ciągu 6 miesięcy od tegoż dnia.

Jakie są koszty sprawy o zaprzeczenie ojcostwa?

Aby można było wnieść do sądu pozew odnośnie zaprzeczenia ojcostwa, konieczne będzie uiszczenie opłaty w wysokości 200 zł. Możemy to zrobić za pośrednictwem przelewu, nakleić znaczki opłaty sądowej albo dokonać opłaty w kasie sądu. Konieczne mogą okazać się również inne opłaty, np. zaliczka na wynagrodzenie dla kuratora, który będzie reprezentował dziecko.

Jeżeli zostanie zlecone przez sąd badanie DNA, płaci za nie na ogół przegrana strona. Czasami w wyniku zawartego porozumienia koszty te mogą zostać rozłożone przez sąd na obie strony albo przeniesione w całości na Skarb Państwa. Należy zaznaczyć, iż druga opcja należy do bardzo rzadkich przypadków.

Marcin Pindel