Prawo do widzenia dziadków z wnukiem

Dziadkowie odgrywają ważną rolę w życiu wnuków. Bywa, że w momencie rozpadu związku rodziców dochodzi do pogorszenia się kontaktów wnucząt z dziadkami. Kontakty z dzieckiem niewątpliwie przysługują rodzicom, ale czy przysługują również dziadkom?

Jak wskazał Sąd Najwyższy, „dziadkowie mogą żądać uregulowania osobistych kontaktów z wnukami, jeżeli leży to w interesie dziecka”. Oznacza to, iż dziadkowie mogą utrzymywać kontakty z wnukami pod warunkiem zachowania właściwiej postawy oraz korzystnego wpływu na dzieci.

Czym są kontakty zwane widzeniami?

Spotkania te zazwyczaj obejmują: odwiedziny, zabieranie dziecka z miejsca jego stałego pobytu, bezpośrednie porozumiewanie się z dzieckiem, a także utrzymywanie kontaktu telefonicznego i korespondencyjnego oraz korzystanie z innych środków komunikowania się na odległość, drogą elektroniczną.

Przepisy obejmujące kontakty rodziców i dzieci stosuje się odpowiednio do kontaktów następujących grup osób: rodzeństwa, dziadków, powinowatych w linii prostej, innych osób, jeżeli sprawowały przez dłuższy czas pieczę nad dzieckiem. Dziadkowie stanowią trzecią po rodzicach i rodzeństwie grupę najbliższych krewnych dziecka. Z tego względu kontakty z nimi podlegają szczególnej ochronie, aczkolwiek w orzecznictwie oraz w literaturze prawniczej zaznacza się, iż dziadkowie nie mają takich samych praw do dziecka co rodzice. Zakres kontaktów podporządkowany jest konieczności ochrony dobra dziecka. Warto zwrócić uwagę, że jeżeli dziadkowie wikłają się w konflikt rodziców dziecka, ich kontakty z wnuczętami będą przez sąd ograniczone.

Kto ustala kontakty dziadków z dzieckiem?

Najrozsądniejszą i najlepszą drogą jest porozumienie się stron bez ingerencji Sądu oraz innych instytucji. Ustalenie terminów i sposobów kontaktu oraz realizowanie ich zgodnie z ustaleniami obydwu stron. Jeżeli zaś konflikt między rodzicami a dziadkami uniemożliwia porozumienie się w zakresie kontaktów, dziadkowie mają prawo do wystąpienia do Sądu rodzinnego z wnioskiem o formalne uregulowanie osobistych kontaktów z wnukami.

Gdzie złożyć wniosek?

Wniosek należy złożyć w sądzie rodzinnym właściwym dla miejsca zamieszkania dziecka. Warto pamiętać, iż we wniosku należy zaproponować sposób, w jaki mają być realizowane kontakty z dzieckiem/dziećmi, oraz wskazać miejsca, terminy i częstotliwość spotkań.

Należy podkreślić, że prawo dziadków do kontaktów z wnukami jest niezależne od takiegoż prawa przysługującego rodzicom dziecka. Prawo to jest zatem niezależne również od tego, czy rodzicom dziecka przysługuje władza rodzicielska. Okoliczność, że rodzice mają sądowy zakaz kontaktów z dzieckiem, nie powoduje, że wniosek dziadków będzie przez sąd oddalony.

Jak często dziadkowie mogą widywać wnuki?

Nie ma żadnej sztywnej regulacji dotyczącej częstotliwości kontaktów pomiędzy dziadkami i wnukami. W każdym przypadku decyzja należy do Sądu, który kieruje się przede wszystkim naczelną zasadą prawa rodzinnego, uwzględniającą dobro dziecka. Sąd zawsze rozpatruje sytuację oraz stosunki między stronami, ale również wszelkie okoliczności mogące mieć wpływ na ocenę, gdzie, kiedy i jak powinny zostać ustalone kontakty między dziadkami i wnukami.

Czy orzeczenie o kontaktach podlega zmianie?

Sąd opiekuńczy może zmienić rozstrzygnięcie w sprawie kontaktów, jeżeli wymaga tego dobro dziecka. Niemniej jednak w przypadku dziadków jest to rzadkość. Główną przyczyną zmiany ustaleń Sądu jest konflikt rodziców i to ich kontakt z dziećmi jest najczęściej przedmiotem postępowania sądowego.

Czy istnieje obowiązek alimentacyjny dziadków na rzecz wnuków?

Prawo w Polsce przewiduje, że dziadek lub babcia mogą być zobowiązani do płacenia alimentów na rzecz swoich wnuków. Alimenty uzupełniające to takie alimenty, których wysokość jest niższa niż wysokość alimentów zasądzonych wobec rodziców.

Z pozwem o alimenty od swoich dziadków wnuk może wystąpić tylko w przypadku, kiedy rodzice: nie żyją, nie są w stanie uczynić zadość swemu obowiązkowi lub gdy uzyskanie od nich na czas potrzebnych uprawnionemu środków utrzymania jest niemożliwe lub połączone z nadmiernymi trudnościami.

Obowiązek alimentacyjny dziadków może również powstać, gdy: wnuki nie mają swoich dorosłych dzieci, które ten obowiązek mogłyby spełniać, rodzice tych wnuków nie żyją lub nie są w stanie sprostać temu obowiązkowi albo wnuki znajdują się w niedostatku.

Należy zaznaczyć, że kontakty dziecka z kochającymi je dziadkami są zgodne z jego dobrem, co więcej nawet mu służą. Dziadkowie pozbawieni tych kontaktów mogą skutecznie doprowadzić do ich uregulowania, także w przypadku pozostawania w negatywnych stosunkach z rodzicami dziecka.