Kiedy dziecko nie wymawia prawidłowo danej głoski, warto udać się z nim do logopedy, gdyż może występować u niego dyslalia. Jest to zaburzenie/wada wymowy, która może mieć różnorodne przyczyny. Właśnie te przyczyny nie zawsze są łatwe do określenia. Jak leczyć dyslalię?
Rozwój mowy u dziecka
Mowa dziecka kształtuje się w pierwszych jego latach życia i rozwija się ona stopniowo. Najpierw pojawiają się u niego te dźwięki, które są najłatwiejsze w realizacji, a dopiero potem przychodzi czas na dźwięki trudniejsze, czyli: sz, cz, dż, ż oraz r. Na początku dzieci zaczynają zastępować głoski trudniejsze, tymi łatwiejszymi i na przykład zamiast sz mówią s. Wtedy nie jest to nic nieprawidłowego, ale gdy taka sytuacja trwa zbyt długo albo dziecko idzie już do szkoły, należy skonsultować się z logopedą.
Czym jest dyslalia?
Dyslalia to termin, pochodzący z języka greckiego, na który składają się dwa człony: dys – zaburzenie oraz lalia – mowa, co oznacza, że jest to zaburzenie/wada wymowy. Dyslalia może powodować u dziecka problemy z wymową jednej albo nawet kilku głosek, co doprowadza do zniekształcenia języka mówionego.
Rodzaje dyslalii
Dyslalię ze względu na ilość nieprawidłowo wymawianych głosek można podzielić na:
- jednoraką – polega na wadliwe realizacji jednej głoski;
- wieloraką – to wadliwa realizacja dwóch lub więcej głosek;
- prostą – gdy dochodzi do zaburzenia jednej z cech dystynktywnych głoski. Cecha dystynktywna to cech, która umożliwia rozróżnianie danych dźwięków, np. jeśli w wyrazie domek zostanie zastosowana bezdźwięczność, wtedy wyjdzie wyraz Tomek;
- złożoną – gdy dochodzi do zmiany więcej niż jednej cechy dystynktywnej.
Do dyslalii zalicza się następujące wady wymowy:
- seplenienie, czyli sygmatyzm;
- reranie (rotacyzm) – nieprawidłowa realizacja głoski r;
- kappacyzm – nieprawidłowa realizacja głoski k;
- gammacyzm – nieprawidłowa realizacja głoski g;
- lambdacyzm – nieprawidłowa realizacja głoski l;
- betacyzm – nieprawidłowa realizacja głoski p oraz b;
- mowa bezdźwięczna – związana jest z zastępowaniem głosek dźwięcznych, takich jak: b, d, g, z, dz ich bezdźwięcznymi odpowiednikami, czyli p, t, k, s oraz c.
Realizowanie głosek przez dziecko z dyslalią
Dziecko, które ma wadę wymowy, próbuje się komunikować w taki sposób, jak umie. W związku z tym może ono:
- opuszczać dźwięki, czyli nie będzie wymawiało danej głoski, co jest określane jako elizja;
- zastępować dźwięki (paralalia, substytucje), a jest to zastępowanie danego dźwięku innym, który jest prawidłowo realizowany, np. dziecko zamiast sz będzie mówiło s;
- zniekształcać dźwięk (deformacja) – w tej sytuacji maluch wymawia daną głoskę w sposób wadliwy, np. międzyzębowo albo bocznie.
Są różne wady wymowy. Każda z tych wyżej wymienionych wad wymowy również może mieć swoje rodzaje, np. seplenienie może być międzyzębowe, przyzębowe, wargowo-zębowe, boczne, krtaniowe, świszczące oraz podniebienne.
Przyczyny dyslalii
Można wyróżnić dwa stanowiska związane z przyczynami powstawania wad wymowy. Zgodnie z pierwszym badacze zwracają uwagę, że wady wymowy są skutkiem różnych zaburzeń strukturalnych albo ich dysfunkcji. Natomiast drugie stanowisko podkreśla różne przyczyny dyslalii, do których można zaliczyć:
- zmiany anatomiczne w budowie narządów mowy – chodzi tutaj o nieprawidłową budowę języka, wady zgryzu, zbyt krótkie wędzidełko podjęzykowe oraz nieprawidłową budowę podniebienia. Mogą to być również nieprawidłowości w budowie zębów, a także krzywa przegroda nosowa oraz przerost trzeciego migdałka;
- sprawność narządów mowy – w tym przypadku przyczyną może być zbyt niska sprawność warg, języka, brak pionizacji języka, połykanie niemowlęce, czyli podczas połykania dziecko będzie wsuwało język między zęby. Tutaj może także pojawić się zaburzona praca mięśni oraz nieprawidłowe funkcjonowanie pierścienia, które zwiera gardło;
- wady słuchu albo nieprawidłowa budowa narządu słuchu – niedosłuch, głuchota, zaburzenia słuchu fonematycznego, a także zaburzona analiza i synteza słuchowa oraz wybiórcze upośledzenie słuchu;
- uszkodzenia ośrodkowego układu nerwowego.
Poza tym wady wymowy mogą się również pojawić w wyniku działania czynników społecznych, wśród których wymienia się: brak stymulacji do mówienia, nieprawidłowe wzorce mowy. Do tego istotne jest środowisko, w którym żyje oraz wychowuje się dziecko. Jednak mogą to być również zaburzenia o podłożu psychicznym, poprzez które dziecko nie chce mówić albo wstydzi się mówienia.
Leczenie dyslalii
Aby postawić prawidłową diagnozę logopedyczną, potrzebne jest trochę czasu. Logopeda na podstawie przeprowadzonej diagnozy będzie mógł określić, jaki jest problem dziecka. Poza tym może zlecić również dodatkowe badania specjalistyczne, np. u neurologa, psychologa albo laryngologa. Kiedy zostanie rozpoznane zaburzenie, logopeda ustala z rodzicami częstotliwość, a także czas trwania zajęć logopedycznych, ale też zleca ćwiczenia, które trzeba będzie wykonywać z dzieckiem samodzielnie w domu.
Dyslalia, która nie jest spowodowana przez czynniki anatomiczne albo neurologiczne, powinna być korygowana we współpracy z logopedą. Specjalista ten pomoże dobrać odpowiednie ćwiczenia do wady wymowy. U dziecka z dyslalią przeprowadza się ćwiczenia logopedyczne, które mają na celu wytworzenie u niego prawidłowych wzorców dźwięków, a następnie zastąpienie nimi głosek, które są źle wymawiane. Zaburzenia mowy nie powinny być lekceważone przez rodziców, ponieważ nie można czekać, aby same ustąpiły. To tak nie działa, gdyż potrzebne jest tutaj dużo pracy, która ma na celu wyeliminowanie złej realizacji danej głoski.
Reina
Dodaj komentarz