Rzepik pospolity – roślina o właściwościach cenionych już przed naszą erą

Spośród wielu ziół uprawianych na polskich ziemiach do tych najstarszych należy bez wątpienia rzepik pospolity, określany także mianem jabłecznika, parzydła oraz ziela wątrobowego. Roślinę tę znaleziono podczas prac archeologicznych w Biskupinie, gdzie była niemalże tak samo popularna, jak bób, groch, czy soczewica. Ziele rzepiku pospolitego można stosować w formie nalewek, odwarów oraz naparów. Sprawdź, czym się wyróżnia ta roślina, a także, jakie substancje fizjologicznie czynne zawiera w swoim składzie.

Występowanie oraz charakterystyka rzepiku

Rzepik pospolity jest rośliną występującą głównie na krzaczastych zboczach, pastwiskach, ubogich łąkach, a także w widnych lasach. Roślina ta wywodzi się z Europy Północnej, ale bardzo szybko zadomowiła się w krajach Europy Środkowej i Wschodniej, w tym także w pobliżu Kaukazu. To, co jest najbardziej charakterystyczne dla tego zioła, to przede wszystkim głęboko ząbkowane liście w kolorze ciemnozielonym, a także drobne, kwitnące na żółto kwiaty o delikatnym zapachu oraz gorzkawym posmaku.

Dawniej rzepik był regularnie wykorzystywany w medycynie ludowej, nie tylko na polskich ziemiach, ale i sąsiednich. Preparaty przyrządzane z rzepiku doskonale sprawdzały się przy chorobach wątroby, z tego też względu roślinę tę zaczęto nazywać zielem wątrobowym. Ponadto były nieocenionym środkiem na biegunkę, anginę oraz zapalenie błon śluzowych jamy ustnej. Po rzepik sięgali nawet znawcy medycyny chińskiej – uzyskane z rośliny wywary były polecane między innymi kobietom zmagającym się z problemem obfitych krwawień.

Jakie związki aktywne zawiera rzepik pospolity?

W składzie rzepiku pospolitego znajdują się garbniki, które poza tym, że mają właściwości ściągające, sprzyjają szybszemu gojeniu się ran oraz tworzeniu nowych tkanek na powierzchni zaognionej błony śluzowej, a także gorycze, nietrujące substancje o gorzkim smaku, wykazujące działanie uspokajające oraz wzmacniające. Ponadto ziele to jest bogate w barwniki flawonowe oraz olejki lotne, których główną częścią składową są terpeny cechujące się właściwościami przeciwskurczowymi oraz hamującymi rozwój patogenów chorobotwórczych.

Rzepik pospolity – jak działa i jak go stosować?

Ziele rzepiku można używać do wewnątrz w postaci odwaru lub jako składnik mieszanek ziołowych. Znajdujące się w nim substancje fizjologicznie czynne wywierają korzystny wpływ na funkcjonowanie narządów trawienia, w szczególności na wątrobę, żołądek, jelita oraz pęcherzyk żółciowy. Roślina dodatkowo wspomaga leczenie schorzeń dróg moczowo-płciowych, pomaga w eliminowaniu obrzęków, a także doskonale działa w przypadku przewlekłych chorób reumatycznych.

Zewnętrznie rzepik pospolity można natomiast stosować do płukania jamy ustnej przy stanach zapalnych oraz w formie okładów przy skaleczeniach, zranieniach oraz różnego rodzaju regularnie powtarzających się wyrzutach skórnych. Z rzepiku można też przyrządzić maść, która świetnie sprawdza się przy żylakach oraz owrzodzeniach podudzi.

Uprawa rzepiku w przydomowym ogródku

Rzepik pospolity jest rośliną bardzo często myloną z rzepakiem. Chcąc go uprawiać w ogrodzie, najlepiej zadbać o stanowisko lekko zacienione, na żyznej, wilgotnej oraz przepuszczalnej glebie. Roślinę można sadzić w kwietniu bezpośrednio przez wysiew nasion do gruntu. Kwitnące ziele należy zbierać przed zawiązaniem owoców, a więc w okresie od czerwca do sierpnia. Ścina się je kilka centymetrów nad ziemią, a następnie suszy w przewiewnym miejscu, w pomieszczeniu, w którym temperatura nie przekracza czterdziestu stopni Celsjusza.

Podsumowanie

Rzepik pospolity jest rośliną zbieraną głównie z naturalnych stanowisk, jednak nic nie stoi na przeszkodzie, aby ziele to hodować we własnym ogródku. Ten zapomniany dzisiaj surowiec leczniczy dzięki swoim właściwościom może być wykorzystywany nie tylko w leczeniu chorób wątroby czy dróg moczowych. Wiele wskazuje na to, że roślina ta działa też antyoksydacyjnie, dzięki czemu może neutralizować wolne rodniki i opóźniać proces starzenia się organizmu.

Autor: Justyna Kąkol