BÓL KOLANA U DZIECKA – PRZYCZYNY, OBJAWY, LECZENIE

Urazy to najczęstsze przyczyny bólu kolana u dziecka. Aktywne dzieci często cierpią z powodu skręceń mięśni i więzadeł, które po pewnym czasie leczą się samoistnie, bez zewnętrznej interwencji. Warto pamiętać, że ból może być związany z uszkodzeniem różnych struktur: chrząstki, ścięgna, torebki okołostawowej. W rzadkich przypadkach ma jego źródła są bardzo poważne, choćby w przypadku reumatoidalnego zapalenia stawów, uszkodzenia więzadła lub chrząstki, infekcji, chorób krwi. Ból może być związany z niewielkim urazem i szybko minąć, ale może też być sygnałem, że dzieje się coś złego, dlatego w żadnym razie nie należy go lekceważyć.

Kolano jest największym stawem w ciele. Górne i dolne kości kolanowe są rozdzielone dwiema łąkotkami. Kości udowe i piszczelowe są połączone więzadłami, ścięgnami i mięśniami. Powierzchnia kości wewnątrz stawu kolanowego pokryta jest chrząstką stawową, która pochłania wstrząsy i zapewnia gładką, ślizgową powierzchnię dla ruchu stawu.

PRZYCZYNY BÓLU KOLANA U DZIECI

Nagłe obrażenia u dziecka mogą być spowodowane bezpośrednim uderzeniem w kolano lub skręceniem, nagłym, niefortunnym zgięciem kolana lub upadkiem na nie. Następstwem kontuzji są zwykle: ból, zasinienie lub obrzęk, które mogą rozwijać się w ciągu kilku minut po urazie. Podczas urazu może dojść do uszkodzenia nerwów lub naczyń krwionośnych. Widoczne mogą być blade lub niebieskie zasinienia. W następstwie dziecko może odczuwać drętwienie, osłabienie, chłód, mrowienie w kolanie lub podudziu.

OSTRE URAZY KOLANA

Dzieci to istny wulkan energii. Wciąż biegają, skaczą, urządzają coraz to nowe zabawy, zarówno w domu, jak i na świeżym powietrzu. Są w ciągłym ruchu i niejednokrotnie się przewracają. Zwykle taki upadek to nic groźnego i kończy się na krótkim płaczu, ewentualnie siniaku. Wtedy ból kolana u dziecka szybko mija. Jednak niewinne zabawy mogą się skończyć znacznie poważniej.

Do ostrych urazów kolana należą:

• skręcenia, odkształcenia lub inne urazy więzadeł i ścięgien, które łączą i wspierają rzepkę;
• przerwanie elastycznych chrząstek stawu kolanowego, czyli łąkotek;
• rozerwanie więzadła (najczęściej urazowi ulega więzadło poboczne piszczelowe);
• przemieszczenie, czyli zwichnięcie rzepki, przy czym cząstki kości lub tkanek miękkich w złamaniu lub przemieszczeniu mogą utknąć w stawie i zakłócić jego ruch. (ten typ urazów występuje najczęściej u dziewcząt w wieku od 13 do 18 lat);
• zwichnięcie stawu kolanowego – to rzadkie uszkodzenie, które wymaga dużej siły, a zarazem poważny uraz wymagający natychmiastowej pomocy lekarskiej;
• złamania stawu kolanowego (najczęściej wynikają z uderzenia z dużą siłą, np. podczas upadku na kolano, silnego skręcenia kolana, dużej siły, która ugina kolana).

BÓL KOLANA NIE MUSI WIĄZAĆ SIĘ Z URAZEM

Wiele dzieci – mimo że nie doznały urazu – skarży się na ból kolana w nocy lub tylko w ciągu dnia. W tym przypadku przyczyną może być niekiedy diagnozowany przez specjalistów ból wzrostowy. Dzieję się tak, gdy u dzieci w wieku od 3 do 12 lat układ mięśniowy nie może dogonić gwałtownego wzrostu kości. Wówczas więzadła i mięśnie są stale napięte, w wyniku czego powstaje ból i dyskomfort. Jeżeli ból kolana u dziecka jest spowodowany zmianami związanymi z wiekiem, można mu zaradzić w dość prosty sposób – przez masowanie oraz wcieranie środków rozgrzewających.

W przypadku lekkiego urazu, niewymagającego interwencji lekarza, na bolące kolano można zastosować zimny okład, np. worek z lodem. To uśmierzy ból, ale jeśli ten się utrzymuje, a do tego dochodzą inne objawy, jak opuchlizna, wizyta u specjalisty może okazać się niezbędna.

USZKODZENIA STAWU KOLANOWEGO SPOWODOWANE PRZECIĄŻENIEM OBEJMUJĄ:

• zapalenie torebek stawowych, tzw. zapalenie kaletki maziowej;
• zapalenie ścięgien lub małe zerwanie ścięgien Achillesa;
• pogrubienie lub tworzenie się fałd w więzadłach stawowych;
• ból w przedniej części kolana spowodowany przeciążeniem, urazem, nadwagą lub problemami z rzepką;
• podrażnienie i stan zapalny tkanek włóknistych, które przechodzą z zewnętrznej kości.

Uszkodzenia spowodowane przeciążeniem mogą mieć wiele przyczyn. Występują m.in. przy powtarzających się systematyczne ruchach, utrzymującym się nacisku lub długotrwałym ucisku na kolano. Takie czynności, jak wchodzenie po schodach, jazda na rowerze, bieganie lub skakanie z obciążeniem stawów i innych tkanek, mogą prowadzić do stanów zapalnych i powodować dolegliwości bólowe o zróżnicowanym nasileniu.

Podczas ruchów spowodowanych pracą mięśni i ścięgien rzepka – płaska kość będąca częścią stawu kolanowego – nieco przesuwa się na boki. Niektóre nieregularności kości lub wysiłek mięśni, ścięgien, więzadeł mogą zmienić jej naturalny ruch. To z kolei powoduje u dziecka ból w kolanie, który dodatkowo nasila się w wyniku wysiłku fizycznego.

Urazy więzadeł stawu kolanowego często występują u dorosłych. U dzieci są spotykane znacznie rzadziej, ponieważ ich więzadła są stosunkowo silniejsze niż ich kości, a ich mięśnie są relatywnie słabsze. Dlatego przy silnym uderzeniu bardziej prawdopodobne jest złamanie kości niż pęknięcie więzadła. Kiedy w okresie dojrzewania kości stają się silniejsze, urazy stawów kolanowych w coraz większym stopniu przypominają te, które występują u osób dorosłych. Takie obrażenia są szczególnie częste u dzieci uprawiających sporty, zwłaszcza narciarstwo, tenis, łyżwiarstwo i piłkę nożną.

BÓL KOLANA U DZIECKA – NIECHCIANY TOWARZYSZ CHORÓB STAWU KOLANOWEGO

Ból kolana, na który uskarża się dziecko, może mieć wiele przyczyn. Nie zawsze są one oczywiste, jak w przypadku kontuzji. Niekiedy wiąże się z poważniejszymi chorobami stawu kolanowego, których nie wolno bagatelizować. Należą do nich:

• zakaźne zapalenie stawów – pojawia się, gdy czynniki zakaźne są wprowadzane do stawu z krwią;
• reumatyzm – w dzieciństwie rzadko prowadzi do zauważalnych zniekształceń i zmian w stawie, ale w połączeniu z częstymi bólami gardła w dzieciństwie i problemami z sercem nie można go wykluczyć;
• septyczne zapalenie kaletki – uszkodzenie spowodowane przez zakażenie;
• zapalenie kości i szpiku, będące ciężką chorobą zapalną tkanki kostnej;
• młodzieńcze zapalenie stawów – powszechna choroba wieku dziecięcego i okresu dojrzewania, z niejasnym podłożem autoimmunologicznym.

ANOMALIE ROZWOJOWE A BÓL KOLANA U DZIECKA

Oprócz przywołanych powyżej przypadków ból stawu kolanowego u dziecka może być przejawem patologii rozwojowych stawów, kości i tkanek miękkich.

Wśród tych chorób najczęściej diagnozowane są:

• wady rozwojowe łąkotki kolana (płaska płytka chrząstki o kształcie półksiężyca w stawie kolanowym);
• anomalie stawu biodrowego z naruszeniem wiązki nerwowo-udowej kości udowej;
• płaskostopie (wrodzone lub nabyte), wpływające na rozwój kości i stawów nóg;
• choroba Osgood-Schlattera (zapalenie guzowatości kości piszczelowej) – występuje ona u młodzieży między 10. a 15. rokiem życia, zazwyczaj jest diagnozowana u chłopców, najczęściej w następstwie aktywności sportowej. Sygnałem wskazującym, że to ona może być źródłem bólu kolana u dziecka, jest ból odczuwalny w nocy;
• wrodzone zaburzenia anatomiczne;
• torbiele i guzy w stawie.

BÓL KOLANA U DZIECKA – LECZENIE

Chociaż ból w kolanie u dziecka najczęściej kojarzy się ze zmianami w otaczających tkankach, niekiedy może wystąpić równolegle z chorobą stawu biodrowego. W przypadku, gdy skóra wokół kolana dziecka jest opuchnięta, gorąca w dotyku, a do tego występuje podwyższona temperatura, należy udać się do lekarza.

Podobnie gdy ból lub obrzęk po urazie utrzymuje się ponad 2 dni lub okresowo się wznawia, natomiast ruchy w stawie kolanowym są ograniczone lub występuje nieprawidłowa ruchliwość, interwencja ortopedy będzie niezbędna. Mało tego, nie należy zwlekać z konsultacją u lekarza, bo tylko właściwa diagnoza pozwoli na skuteczne leczenie bólu kolana u dziecka.